Với mục tiêu phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo đủ năng lực thực hiện các nhiệm vụ chiến lược quốc gia, phục vụ phát triển vùng và nâng tầm vị thế quốc tế, Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh (ĐHQG-HCM) đã tập trung đầu tư xây dựng hệ thống viện nghiên cứu, trung tâm nghiên cứu và các phòng thí nghiệm trọng điểm hiện đại. Hiện nay, ĐHQG-HCM có 05 viện nghiên cứu, 02 trung tâm nghiên cứu, cùng hệ thống 10 phòng thí nghiệm trọng điểm, bao gồm 02 phòng thí nghiệm trọng điểm quốc gia và 08 phòng thí nghiệm trọng điểm cấp ĐHQG-HCM.
Các đơn vị này được đầu tư đồng bộ về cơ sở vật chất, trang thiết bị hiện đại và đội ngũ chuyên gia có trình độ cao, bên cạnh hàng trăm viện, trung tâm và phòng thí nghiệm trực thuộc các đơn vị thành viên. Đây là lực lượng nòng cốt triển khai các nhiệm vụ khoa học và công nghệ cấp quốc gia, cấp bộ ngành và các chương trình nghiên cứu liên ngành, góp phần thúc đẩy chuyển giao công nghệ, phát triển công nghệ lõi, hỗ trợ đổi mới sáng tạo và hội nhập quốc tế.